Zestaw mebli świetlicowych proj. Tadeusz Kasprzycki
Poniższy artykuł jest początkiem nowej serii wpisów poświęconych wzorom rzadkim oraz prototypowym. Cykl powstaje na życzenie społeczności Instagramu @cotozafotel.pl.
Idea IWP
Działalność Instytutu Wzornictwa Przemysłowego, nawiązując do publikacji A. Wojciechowskiego Wzornictwo Meblarskie1, wychodziła naprzeciw wymaganiom centralnie sterowanego przemysłu meblarskiego przy jednoczesnej dbałości o jakość pożądaną przez odbiorców i projektantów. Podkreślano rolę plastyka w procesie produkcji mebla, co argumentowano na kilka sposobów. Na obecnym kapitalistycznym rynku oczywistym jest poszanowanie praw do wzoru i dążenie producenta do budowania marki na niepowtarzalności oferty. Przed wojną, na zaledwie kilka lat przed powstaniem Biura Nadzoru Estetyki Produkcji (działalność od 1947), powszechną praktyką było kopiowanie wzorów zagranicznych (co oczywiście absolutnie nie umarło w okresie PRL). Projektant, o ile w ogóle zatrudniony przez zakład, zajmował się zwykle „komponowaniem nieistotnych szczegółów dekoracyjnych”.1 Fundamentem pracy designerów zrzeszonych przez IWP było pogodzenie artystycznych oraz inżyniersko-technicznych aspektów powstawania mebla w połączeniu z wieloetapową i wieloosobową przez to kontrolą fachowców: plastyków, modelarzy, stolarzy, tapicerów, rzeczoznawców, a wreszcie przedstawicieli przemysłu i dystrybucji państwowej. Kluczowym konfliktem natomiast była próba pogodzenia niebanalnej formy mebla oraz wymagań produkcji seryjnej wraz z szeregiem jej ograniczeń.
Meble wiejskie z miasta
Pewnym wyjątkiem były zaprojektowanie przez Tadeusza Kasprzyckiego meble świetlicowe. Z uwagi na charakter ich eksploatacji pozwolono na rozrośnięcie konstrukcji oraz szersze wykorzystanie tarcicy (w miejsce sklejki). Konsekwencją takiego zabiegu była konieczność uwydatnienia połączeń stolarskich, co poprowadziło Kasprzyckiego do uczynienia z nich elementów dekoracyjnych. Tendencja do eksponowania budowy sprzętów przywodzi na myśl meble ludowe i skojarzenie to jest całkowicie uzasadnione. Nurt stylizacji mebli na produkty rzemieślnicze, narodzony na początku wieku, po II Wojnie Światowej odradzał się ze zdwojoną mocą. Trudno ustalić w jakim stopniu dostrzeżono w takich przedmiotach odbicie polskiej historii i kultury, a w jakim możliwość prowadzenia taniej i relatywnie nieskomplikowanej produkcji. Późniejsza historia rozwoju IWP, Spółdzielni Artystów ŁAD czy działalność Cepelii (której znak zaprojektował właśnie Tadeusz Kasprzycki) podpowiadają, że ostatni z czynników utrwalił tę dyskusyjną modę na lata.
Zestaw mebli świetlicowych Tadeusza Kasprzyckiego
Zestaw Kasprzyckiego obejmował szereg sprzętów do wyposażenia świetlicy szkolnej. Znalazły się tam: krzesło – zydel, taborety, szafa biblioteczna, wieszak stojący, mobilna tablica, stół oraz fotel. Całość, w zgodzie z tradycją ludową i wymaganiami taniej produkcji wykonano z drewna sosnowego. Klejony fornir sosnowy pojawił się na froncie szafy bibliotecznej czyniąc z rysunku pospolitego drewna ozdobę. Wszystkie elementy zestawu utrzymano w kolorze naturalnym. W dostępnych materiałach źródłowych brak wzmianek co do sposobu wykończenia. Komplet, według informacji ze Słownika Projektantów Polskich, zaprojektowano w latach 1951 – 1953.2 Z pewnością jednak zarówno fotel, jak i towarzyszący mu stolik posiadały już pełnowymiarowe prototypy w maju 1952 kiedy to wystawione zostały na I Ogólnopolskiej Wystawie Architektury Wnętrz i Sztuki Dekoracyjnej w warszawskiej Zachęcie.3 Meble powstały w zakładzie przynależnym do IWP.
1Wzornictwo Meblarskie, A. Wojciechowski, Wydawnictwo „Sztuka”, Warszawa, 1954
2I Ogólnopolska Wystawa Architektury Wnętrz i Sztuki Dekoracyjnej, Ministerstwo Kultury i Sztuki i Związek Polskich Artystów Plastyków, wystawa eksponowana w Centralnym Biurze Wystaw Artystycznych „Zachęta”, plac Małachowskiego, Warszawa, 1952
3Słownik Projektantów Polskich
Kategoria: fotele, krzesła, taborety, szafy, stoliki, zestawy
Styl: modernizm, regionalne
Rok produkcji: brak danych o wprowadzeniu do produkcji seryjnej
Data projektu: lata 1951 – 1953
Materiały: drewno sosnowe, sklejka sosnowa, tkanina tapicerska
Kraj: Polska [PRL]
Projektant: Tadeusz Kasprzycki
Producent: meble powstały w zakładzie Instytutu Wzornictwa Przemysłowego w Warszawie
Wykończenie:
Połączenia: różne, przede wszystkim tradycyjne połączenia stolarskie
Wymiary [cm]:
Zdjęcia: pochodzą z publikacji 1,2, materiały w zbiorach prywatnych cotozafotel.pl
