Zydel dziecięcy Sarenka proj. Władysław Wincze i Olgierd Szlekys

Władysław Wincze

Władysław Wincze urodził się w Odessie (obecnie Ukraina) 1 kwietnia 1905 roku w rodzinie inteligenckiej (ojciec Konstanty pracował w administracji kolei, a matka Maria prowadziła gabinet dentystyczny). W 1920 roku, pod wpływem zainteresowania malarstwem, rozpoczął naukę w Gosudarstwiennyje Chudożestwiennyje Mastierskije (Państwowa Wyższa Szkoła Malarstwa i Rzeźby), gdzie pogłębił upodobanie do nowoczesnej rosyjskiej plastyki: kubizmu i abstrakcji, które miały silny wpływ na wczesną twórczość artysty. Dwa lata później przeniósł się z rodziną do Warszawy, gdzie rozpoczął naukę w celu nostryfikowania1 rosyjskiej matury. Ćwicząc jednocześnie pędzel rozpoczął w 1925 roku równoległe studia na dwóch kierunkach: malarstwo w Szkole Sztuk Pięknych i architekturę na stołecznej Politechnice. Efektem nauki był w szczególności rozwój świadomości malarskiej, umiejętności graficznych i, pomimo dystansu do studiów politechnicznych, podniesienie poziomu wiedzy architektonicznej. Studia malarskie zakończone dyplomem w 1935 roku były jednak okresem powolnego zwracania się plastyka ku sztukom użytkowym, w tym meblarstwu. Rok później, w wyniku akceptacji przygotowanych prac, otrzymał zaproszenie do uznanej Spółdzielni Artystów ŁAD, gdzie miał okazję projektować wnętrza oraz meble budując markę Spółdzielni wspaniałymi realizacjami.2

Olgierd Szlekys

Olgierd Szlekys urodził się 15 maja 1908 roku w Kaliszu, jako syn małżeństwa nauczycieli szkoły powszechnej. Wybuch I Wojny Światowej rozdzielił rodzinę Szlekysów, a kilkuletni chłopiec wraz z ojcem tułali się po wschodniej stronie frontu rosyjsko-niemieckiego. Po śmierci ojca w 1920 roku Olgierd stał się sierotą na obczyźnie trafiając do kolejnych Domów Dziecka i doświadczając trudów dorastania bez rodziny. W 1923 roku rozpoczął edukację w szkole powszechnej przy Centralnym Domu Dziecka w Pskowie. Po przenosinach do Leningradu wstąpił do Chudożestwenno-Promyszlennogo Tiechnikum, gdzie uczył się podstaw stolarstwa oraz kreślenia mebli. To tutaj należy upatrywać zamiłowania do solidnego rzemiosła. Szkołę ukończył w 1927 roku i dzięki nowo powstałemu konsulatowi w sierpniu tegoż roku odnalazł matkę oraz rodzeństwo, do których powrócił ze Związku Radzieckiego. Wkrótce przyszły projektant trafił do polskiej Szkoły Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Poznaniu, którą ukończył w 1931 roku. Przygotowała go pod kątem zastosowania sztuk plastycznych w wytwórstwie przedmiotów codziennego użytku. Z uwagi na uzyskanie dyplomu ukończenia szkoły średniej stanęła przed nim możliwość kontynuowania edukacji na uczelni wyższej. Trafiwszy do Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie miał możliwość studiować u boku wielu zasłużonych plastyków skupionych m.in. wokół Spółdzielni Artystów ŁAD, do której Szlekys trafił podczas kursu, w 1934 roku. Już po dwóch latach z resztą plastyk objął kierownictwo artystyczne i techniczne nowo powstałej stolarni Spółdzielni, które utrzymywał aż do wybuchu II Wojny Światowej.3

Działalność okupacyjna – Spółka i Sarenka

Tu wreszcie docieramy do okresu wojennego i losów twórczości artystycznej obu artystów w tym okresie. We wspomnianej powyżej pracowni stolarskiej Szlekys projektował unikalne, dopracowane rzemieślniczo i nowoczesne meble. Za projekty wnętrz otrzymał na otwartej w przededniu Wojny Światowej Wystawie w Nowym Jorku III nagrodę. Wydostał się z Warszawy na początku wrześnie, by wrócić do niej pod koniec października i osiąść zajmując się dorywczymi zajęciami. W 1941 roku założona została „z dwoma kolegami4 spółka, w ramach której, produkował meble aż do Powstania. Byli nimi projektant Władysław Wincze oraz stolarz Władysław Jaworski.5 Krótka działalność okupacyjna Spółki nosiła silne znamiona kontynuacji spuścizny Spółdzielni ŁAD. Stawiano na meble oszczędne w ornamencie, wyraziste w formie, wykorzystujące polskie tradycje rzemieślnicze i lokalne surowce. Trio produkowało zarówno elementy wystroju wnętrz, jak i pojedyncze meble. Sarenka zaprojektowana w 1943 r. jest jednym z nielicznych zachowanych śladów wytwórstwa spółki. Obaj projektanci kreślili wzór jednocześnie, w okresie nasilonych łapanek i egzekucji w pierwszej połowie roku, nie później niż do kwietnia. Z tego okresu zachowała się fotografia córki jednego z artystów – Małgosi Wincze, którą zobaczyć można w publikacji Władysław Wincze Tomasza Mikołajczaka.2

Zakład

Zakład zlokalizowany był przy ul. Hoene-Wrońskiego 15, nieopodal budynku Sejmu, w dawnej świetlicy dla dzieci Posłów. Niezwykle skromny, mozolnie gromadzony budżet nie przeszkodził w znalezieniu przestronnego 3-salowego lokalu z wysokimi stropami. Zgodnie ze wspomnieniami Winczego najważniejszym kapitałem było  jednak doświadczenie wspólnika i pomoc stolarzy z rozbitej pracowni ŁADu. W zakładzie, obok przestrzeni roboczej, znalazło się miejsce na magazyn, suszarnię i kreślarnię. Wszyscy członkowie i pracownicy Spółki byli zaangażowani w różnych organizacjach konspiracyjnych. Część projektów wykonywano niezależnie przez różnych jej członków tak, by w przypadku odkrycia działań przeciw okupantowi, Spółka mogła nadal funkcjonować w okrojonym składzie. Funkcjonować to przy tym określenie trafne, bo w pierwszych 2 latach działalności, mimo coraz lepszego prosperowania, duo nie bogaciło się na wytwórstwie inwestując w stolarnię.3 Spółka była odpowiedzialna za około 15 wzorów mebli i projektów wnętrz (jednym z nich jest obecny w Encyklopedii zydel).2 Znaczną część powstałych wówczas dzieł zobaczyć można na kartach albumu  Władysław Wincze2. Warsztat, we wspomnieniach Winczego, był też miejscem spotkań bliskich przyjaciół i pracowników. Na co dzień i od święta, kiedy organizowano w hali Spółki wigilie Wielkanocne i Bożonarodzeniowe.

Długie życie Sarenki

Produkcja Sarenki docenionej przez powojenne gremium skupione wokół odrodzonej Spółdzielni ŁAD ruszyła ponownie po zakończeniu okupacji i trwała aż do lat ’70. W późniejszym okresie za wytwórstwo odpowiedzialna była Cepelia. Ten niezwykle pogodny w formie mebelek wytwarzano z drewna sosnowego.

 

1za internetowym Słownikiem PWN: uznanie zagranicznego dyplomu, tytułu lub stopnia naukowego albo zawodowego za równoprawny z jego odpowiednikiem krajowym
2Władysław Wincze, Tomasz Mikołajczak, Wrocławskie Środowisko Artystyczne, Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu, Wrocław, 2019
3Olgierd Szlekys Wnętrze, Meble, Malarstwo, Irena Huml, Mieczysława Gajewska, Tadeusz Tuszewski, Władysław Wincze, Muzeum Historyczne m. st. Warszawy, Związek Polskich Artystów Plastyków, Warszawa, 1982
4zgodnie ze wspomnieniami Władysława Winczego z książki Olgierd Szlekys Wnętrze, Meble, Malarstwo po raz pierwszy Szlekys i Wincze spotkali się w Akademii w 1931 roku, jednak dopiero w latach 1940/41 zawiązała się między nimi przyjaźń
5choć w zakładzie pracowało łącznie jeszcze trzech innych stolarzy, wśród których, ściślej, znajdował się jeden snycerz


Kategoria: krzesła
Styl: modernizm, regionalne
Rok produkcji: 1943 – 1944 oraz po 1945 roku do lat 70′
Data projektu: 1943
Materiały: drewno sosnowe
Kraj: II Rzeczpospolita pod okupacją / Generalne Gubernatorstwo, PRL
Projektant: Władysław Wincze i Olgierd Szlekys
Producent: Spółka autorska projektantów
Wykończenie:
Połączenia: stolarskie, wkręty
Wymiary [cm]: wysokość – 66, szerokość – 33, głębokość – 45
Zdjęcia: dzięki pracowni Mebele

5 1 vote
Article Rating
Subscribe
Powiadom o
guest
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments