Krzesło tapicerowane typ 811

Krótka historia „Jafamegu”

1849 rok to poniekąd początek wielkiej historii seryjnego mebla giętego. To w tym roku założone zostało słynne Gebrüder Thonet. Michael, w raz z synami, zbudował firmę, która wkrótce, dzięki przełomowej technologii i skali produkcji, miała stać się monopolistą. Patenty jednak wygasają, a konkurencja nie śpi. W taki sposób wraz z końcem lat 60 XIX wieku doszło do uwolnienia technologii gięcia parowego, a nowe fabryki produkujące modele mebli na wzór thonetowskich zaczęły wyrastać jedna po drugiej. W Polsce, z uwagi na dogodne warunki, bliskość surowca oraz dostępność siły roboczej, powstały zakłady w Radomsku (1871 – Thonet, 1884 – J&J Kohn), Krakowie (1871 – J&J Kohn), a także w Jasienicy, Jaworzu i Buczkowicach (1881 – Thonet; pod koniec wieku istniały jeszcze cztery inne filie w pobliskich wsiach: w Pogórzu, Rudzicy, Mazańcowicach i Łodygowicach). Jasienickie zakłady wybudowano na zgliszczach tartaku należącego do Józefa Hoffmana z Bielska (zbieżność nazwisk z austriackim projektantem przypadkowa). Formalnie zaś budynki należały do innego bielszczanina,  niejakiego Józefa Maukscha. Na krótko przed pierwszą wojną światową fabryka doskonale operowała produkując około 300 000 sztuk mebli i sprzętów drewnianych eksportowanych m.in. za ocean, na daleki Zachód. Według różnych źródeł fabryka, wraz z koncernem Thonet, weszła w skład spółki z innym producentem, Mundus, na początku wojny (1914) lub w 1923 roku. Działania zbrojne przyniosły zakładowi moc najróżniejszych zamówień, jednak zdolności szybkiego przystosowania utrzymały przedsiębiorstwo na fali. 1929 rok, początek wielkiej bessy, był dla Jasienicy szczególnie przykry. Wybuch pożaru poskutkował pięcioletnim wyhamowaniem produkcji. Lata 1939 – 1945 upłynęły pod znakiem okupacyjnego wspierania wojsk, zniszczeń frontowych oraz dekompletacji pozostałego parku maszynowego. Pierwsze zamówienie po drugiej wojnie światowej, 200 krzeseł, pracownicy fabryki wykonali ręcznie. Już w 1946 roku doszło do nacjonalizacji przedsiębiorstwa, które finalnie, w 1959 roku zaczęło działalność, jako „samodzielne” pod nazwą Fabryka Mebli Giętych w Jasienicy. Szyld ten połączył zakłady w Jasienicy, Jaworzu, Buczkowicach oraz Rajczy.¹

811, zgłoś się

Powyższa historia tłumaczy rodowód typu 811. Projekt przypisywany jest Josefowi Hoffmannowi, Oswaldowi Haerdtlowi lub Josefowi Frankowi.² W najbardziej charakterystycznej wersji krzesło posiadało plecione rafią lub rattanem siedzisko oraz oparcie (Fabryka Mebli Giętych w Jasienicy oferowała również tę wersję). Powyżej widoczny jest wariant tapicerowany (istniały co najmniej 3 podstawowe wersje typu 811).  Model nieprzerwanie produkowany jest do dziś przez firmy należące do grupy Thonet oraz w Polsce przez Paged Meble S.A. – właściciela zakładu w Jasienicy. Ponad to od kilkudziesięciu lat wzór znajduje się w ofercie radomszczańskiego FAMEGu (wcześniej Zakład Mebli Giętych; pod tym samym adresem działały również Zakłady Przemysłu Meblarskiego im. Gwardii Ludowej, również w Radomsku).³

Naśladowcy

Powstały liczne wariacje na temat wzoru. W Encyklopedii znaleźć można wariant A-569.

¹Czasopismo Projekt 2/1987, artykuł Jasienica – 100 lat mebli giętych, Maria Dłutek, 1987
²Idea Thoneta Meble z drewna giętego i rur stalowych, Germanisches National Museum, 1989
³Katalog Meble 1983/84, Zakłady Przemysłu Meblarskiego im. Gwardii Ludowej w Radomsku

Kategoria: krzesła
Styl: modernizm
Rok produkcji: szacowany – 1975
Data projektu: szacowana – 1930
Materiały: drewno bukowe, sklejka i pianka tapicerska lub rattan
Kraj: Polska [PRL]
Projektant: Josef Hoffmann, Josef Frank
Producent: Fabryka Mebli Giętych w Jasienicy „Jafameg”
Wykończenie: lakier
Połączenia: czopowe, wkręty
Wymiary [cm]: wysokość – 79, głębokość – 43, szerokość – 39
Zdjęcia: Mi