Krzesło tapicerowane typ 299 (XB/J)/ (UBJ) „bumerang”

29.03.2023

Krzesło z Australii, choć nie do końca

„Bumerang”, bo pod taką nazwą krzesło jest dziś popularne w sieci, to jeden z najzgrabniejszych projektów mebli produkowanych w okresie PRL. Ciekawy wygląd, któremu zawdzięcza swoją potoczną nazwę idzie w parze z wytrzymałością oraz wygodą użytkowania. Model produkowano w wielu wersjach różniących się przede wszystkim kształtem zaplecka oraz szczegółami tapicerki (przy jednoczesnej produkcji wariantów stolarskich). „299” to jedno z pierwszych krzeseł produkowanych w dużym nakładzie niebędące naśladowcą wzorów przedwojennych. Mebel powstawał w szeregu zakładów, a szczegóły konstrukcji zmieniały się na przestrzeni lat. Prawdopodobnie pierwotnie krzesło typ 299 zaczęła produkować fabryka w Gościcinie. Elementami ułatwiającymi identyfikację pochodzenia są deseczka oparciowa, zakończenie nóg, profil pionowego wspornika oparciowego oraz sposób ścięcia przedniej części poziomego elementu bocznego. Pierwotnie oparcie modelu „XB” wycinano na planie kokardy, w późniejszym czasie zaoblonego prostokąta (tapicerowanego lub też nie), którego powierzchnię w latach ’60 zwiększono przez „wybrzuszenie” krawędzi dolnej oraz górnej na zewnątrz obrysu. Późniejsze (mowa przypuszczalnie o latach 70) modele produkowane w Gościcinie rozpoznać można też po profilu wspornika zaplecka, którego obrys w środkowej części pozbawiony jest krzywizn (taki mebel widoczny jest na zdjęciach). Zebrane etykiety wskazują na produkcję przynajmniej w latach 1957 – 1972. Bardzo zbliżonym konstrukcyjnie modelem był lęborski „Bx” wytwarzany w mniejszym warsztacie „terenowym”. Rozpoznać można go po szczegółach konstrukcji, ale też czarnej barwie malowanego stelaża. Podobnie wykańczano meble z kompletu „Lębork” z tej samej manufaktury. Być może „Bx” stanowiło uzupełnienie oferty, na co wskazuje też ten sam typ tkaniny tapicerskiej w zachowanych egzemplarzach.

 

Krzesło typ 299 ze „środkowego” okresu produkcji w Gościcinie. Tu w rzadziej spotykanym wariancie z „miękkim” oparciem.2

Ryszard Kulm

Geneza wzoru i jego autorstwo jest trudne do ustalenia. Źródło w postaci fotokatalogu zamieszczonego na portalu Wirtualnego Muzeum Historii Poznania CYRYL wskazuje na plastyka Ryszarda Kulma (1921 – 1992)3. Ten mało znany dziś artysta był niezwykle wszechstronną postacią. Urodził się w 1921 roku w Lublinie, gdzie studiował w Lubelskiej Szkole Malarstwa i Rysunku. Pierwsze doświadczenia w projektowaniu m.in. scenografii teatralnych pozyskał jeszcze przed przeprowadzką w 1951 roku do Poznania, jednak to właśnie tu osiadł wiążąc dalszą karierę ze stolicą wielkopolski. Był malarzem, grafikiem, projektantem wnętrz, mebli, elementów wystroju miejsc publicznych a wreszcie biżuterii, którą tworzył wspólnie z żoną aż do śmierci. Był autorem wielu odnoszących sukces projektów wnętrz i wystaw, w tym dla Międzynarodowych Targów Poznańskich. Zyskał również uznanie za wnętrza lokali handlowych, biurowych i usługowych. Wielokrotnie w swojej karierze nagradzany za różne dziedziny działalności. Niestety osobiste materiały syna projektanta – Jacka Kulma – nie potwierdzają autorstwa projektu, pomimo że model 299 XB wykorzystywany był przez lublinianina w swoich aranżacjach.

Oznaczenia

Wykorzystanie podwójnego oznaczenia typu: B (XB/J) oraz B (UBJ) nie zostało przeze mnie wyjaśnione. Produkcja odbywała się w Gościcińskiej Fabryce Mebli słynącej z projektów pracujących tam w latach ’60 Juliusza Kędziorka oraz Edmunda Homy. Wzór powielano też w Paczkowskich Fabrykach Mebli i Lęborskich Zakładach Przemysłu Drzewnego. Wspomniany wcześniej „Bx” pochodził z Lęborskich Zakładów Przemysłu Terenowego.

1Ty i Ja, Moje hobby to mieszkanie, nr 1961/?
2fotografie udostępnione dzięki uprzejmości Pani Eli
3Cyryl. Wirtualne Muzeum Historii Poznania, tekst Magdaleny Grzelak-Grosz


Kategoria: krzesła
Styl: modernizm
Rok produkcji: szacowany – od 1957
Data projektu: szacowana – 1957
Materiały: gięta sklejka oraz masyw bukowy, półmiękka tapicerka na formatce szczecinowej
Kraj: Polska
Projektant
Producent: Gościcińska Fabryka Mebli (GFM), Paczkowskie Fabryki Mebli, Lęborskie Zakłady Przemysłu Drzewnego, Lęborskie Zakłady Przemysłu Terenowego
Wykończenie: lakier półpołyskliwy
Połączenia: śruby, wpustowe
Wymiary [cm]: 76 (wysokość), 41 (szerokość), 48 (głębokość) (wymiary mogą dość znacznie się różnić pomiędzy egzemplarzami z różnych okresów i fabryk)
Zdjęcia: Drewno i Tkanina

 

0 0 votes
Article Rating
Subscribe
Powiadom o
guest
2 komentarzy
najnowszy
najstarszy oceniany
Inline Feedbacks
View all comments
Maciej
Maciej
3 lat temu

Możliwe że oznaczenia XBJ i UBJ odnoszą się do oparcia : tapicerowanego bądź nie.

Elltigh
4 lat temu

Descansar Propecia Cialis Tab [url=http://viaabuy.com]viagra[/url] Buy Nexium From Mexico Can You Buy Viagra Over The Counter