Krzesło stolarskie, gięte Thonet nr 56

21.06.2020

Thonet, Nr 56

Po założeniu pierwszej fabryki przez Michaela Thoneta w roku 1857 w morawskiej miejscowości Koryčanyhe (Koryczany na Morawach), szybko napotkano pierwsze problemy związane z masową produkcją krzeseł. Ogromne zapotrzebowanie na dotychczas drogie i wykonywane pracochłonnymi technikami meble do siedzenia sprawiło, że popyt w zaledwie kilka lat okazał się przekraczać możliwości produkcyjne zakładu. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że region wybrany przez meblarza należał do bogatych w surowiec, jak i siłę roboczą – dawnych robotników manufaktur porcelany i szkła.¹ Jednocześnie kształtował się konieczny przy rosnącym tempie produkcji szacunek do wolno odnawiającego się surowca, jakim jest drewno. Od roku 1886 do oferty wprowadzono modele o uproszczonych formach, wykorzystujących do minimum trzech elementów w sekcji oparciowej.² Jednym z takich produktów było krzesło stolarskie nr 56 zaprezentowane po raz pierwszy w katalogu braci Thonet z 1895 roku³ oraz produkowane w co najmniej dwóch wariantach: zbliżonym do widocznego na zdjęciu z 1935 roku z charakterystycznym giętym pałąkiem oparcia lub formatką ze sklejki liściastej. Z uwagi na „podzielone” na trzy pałąki oparcie, krzesło cieszyło się ogromnym sukcesem będąc przez pewien czas najtańszym w ofercie.¹ Podobnie jak w przypadku innych modeli wykorzystywano drewno bukowe spajane wkrętami oraz połączeniami wpustowymi. Siedzisko mogło przybrać postać wyplotu lub osadzonej w ramie perforowanej lub wytłaczanej sklejki. Drewno barwiono.

Wyroby konkurentów

Warto zwrócić uwagę na niezgodności widocznego na zdjęciu giętego krzesła z projektami oryginalnymi. Na pierwszy plan wybija się okrągły kształt siedziska oraz brak jego wyplotu. Brak również zwieńczenia tylnych nóg w sekcji oparciowej w postaci nieznacznych zgrubień. Z uwagi na wielość zakładów produkujących na licencji Gebrüder Thonet w 1935 roku (zdjęcie datowane na luty 1935 roku)⁴ niełatwe jest precyzyjne określenie pochodzenie mebla. Co równie prawdopodobne może być to też wyrób inspirowany i nieoryginalny. Już w połowie lat 90 XIX wieku na świecie operowało ponad 50 producentów mebli giętych hydrotermicznie.

1945 –

Wariacje wzoru powstawały w polskich fabrykach mebli giętych również po II Wojnie Światowej. Można zaryzykować stwierdzenie, że za wyjątkiem paraliżujących działań wojennych na terenie Polski nr 56 produkowano przez cały XX wiek. Zakłady z Jasienicy oraz Radomska dostarczały model A-56 do klientów zagranicznych (Jafameg oferował model A-56/14 pozbawiony łączyn za wyjątkiem pałąka – obręczy łączącego wszystkie cztery nogi)(opis katalogu źródłowego).⁵⁶ Projekt dostępny był w latach 70 w ofercie eksportowej Centrali Handlu Zagranicznego Paged. Odbiorcą była najpewniej między innymi szwedzka IKEA, gdzie numer 56 przemianowano na ELLĘ i proponowano, jako mebel pojedynczy i w zestawach stołowych.⁶⁷

Przeczytaj też o krześle Thonet nr 13.

¹ Idea Thoneta, Meble  drewna i rur stalowych, Germanisches Nationalmuseum, Norymberga, 1991
² strona internetowa Muzeum Boppard
³ Polskie meble 1918-1939 forma- funkcja- technika, Anna Kostrzyńska- Miłosz, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 2005
⁴ zdjęcie z Archiwum Ilustracji Koncernu Ilustrowanego Kuriera Codziennego udostępnione ze zbiorów  Narodowego Archiwum Cyfrowego
⁵ katalog Meble z Polski, Paged Meble, Agpol, 1971 lub 1972 (opis publikacji)
⁶ informacje oraz fotografia archiwalna w zasobach Paged Meble udostępnione dzięki Panu Wojciechowi Stachowiakowi
⁷ archiwum katalogów IKEA, dostęp: https://ikeamuseum.com/en/digital/ikea-catalogues-through-the-ages/1960s-ikea-catalogues/1968-ikea-catalogue/

Kategoria: krzesła
Styl: Thonet
Rok produkcji: szacowany – 1935
Data projektu: szacowana – 1895
Materiały: sklejka, drewno bukowe, materiały plecionkarskie
Kraj: Polska (II RP)
Projektant: August i Karol Thonet
Producent: wielu, m.in. Thonet Mundus lub Wünsche i S-ka lub „Mazovia” lub FMG Nr1/ Nr2
Wykończenie: lakier lub politura
Połączenia: wpustowe,  wkręty
Wymiary [cm]: 89 (wysokość), 40 (szerokość), 50 (głębokość)
Zdjęcia: Narodowe Archiwum Cyfrowe