Fotel na rurach giętych prod. Fabryka mebli z rur stalowych „Wschód” w Zadzielu koło Żywca

Zadziele czyli Thonet, jezioro i Famed

Fabryka mebli stalowych „Wschód” w Zadzielu powstała w latach 20′ XX wieku i produkowała wyroby na licencji austriackiego koncernu Thonet¹ „chronione przez międzynarodowe układy z zakresu prawa autorskiego, sztuki i patentowego”. Zakład produkował meble oraz różnorakie sprzęty oparte na stelażach stalowych: od krzeseł i foteli przez stoliki po wieszaki. Po wojnie fabryka wznowiła działalność w 1946 roku, by kilka lat później – 1 stycznia 1951 roku, doszło do jej nacjonalizacji. Fabryka mebli stalowych FAMED produkowała wówczas łóżka i inne meble z rur galwanizowanych i lakierowanych w połączeniu z drewnem. W 1964 r. zakład przeniesiono do Żywca, a samo Zadziele zatonęło dwa lata później pod wodami sztucznie utworzonego Jeziora Żywieckiego.² Na podstawie zarządzenia Ministra Przemysłu Maszynowego z 9 sierpnia 1968 r. fabrykę podporządkowano Ministerstwu Przemysłu Maszynowego i zmieniono nazwę na: Żywiecka Fabryka Sprzętu Szpitalnego w Żywcu. Od 1997 roku zakład działał pod nazwą Żywiecka Fabryka Sprzętu Szpitalnego „Famed” S.A, później Famed Żywiec Sp. z o.o. i obecnie jest jednym z wiodących producentów sprzętu medycznego w kraju.³

 

 

Stranger in Moscow

Fotel ze zdjęć powstał w krótkiej serii (seriach) jednak trafił do miejsc, w których grał zauważalną rolę. Dosłownie i w przenośni. Oddany do użytku w 1959 lub 1960 roku hotel „Warszawa” w Moskwie stanowił pomnik polskiej szkoły architektonicznej. Gmach zaprojektowany przez rosjanina A. Gurulewa odzwierciedlał trendy krajowego budownictwa hotelowego lat 50. Jednocześnie architekci Stefan Siennicki oraz Jan Pańkowski przewodzili grupie polskich plastyków odpowiedzialnych za architekturę wnętrz, w tym meble. Jednym z reprezentatywnych przykładów rodzimego meblarstwa w „Warszawie” był fotel z Zadziela. Muszelkowate siedzisko wypełnione pianką poliuretanową lub materiałami naturalnymi to charakterystyczny punkt przestronnej recepcji. Fotel trafił również do Grand hotelu Orbis w stolicy Polski, gdzie upiększał pasaż recepcji połączonej z hallem głównym oraz przestrzeń biura podróży. Niewysokie kubełkowe siedzisko powiększało optycznie i tak już pokaźne wnętrza zwracając jednocześnie uwagę ciekawą konstrukcją chromowanych nóg.^4,5

Do użytku gości „Warszawy” pozostawiono też fotele typ 366, krzesła wypoczynkowe z zestawu 1038 czy krzesła typ 200-113.⁶

Światowy

Fotel z niewielkiego Zadziela trafił też na duży ekran, m.in. na plany filmów Rozwodów nie będzie (1963) oraz Pies (1973).^7,8

Budowa

Charakterystyczne dla formy, ale mające również wartość konstrukcyjną rury stalowe miedziowano, niklowano, a na koniec chromowano otrzymując powłokę odporną na działanie czynników atmosferycznych. Tak wykończone powierzchnie mebla polerowano na połysk. Według producenta tkaniny wykorzystywane do produkcji przedwojennych zadzielskich mebli tapicerowanych powstawały specjalnie na cele wytwórcze zakładu. Oferowano materiały w następujących kolorach: zielony, niebieski, pomarańczowy i czerwony. Nieliczne elementy drewniane tamtejszych mebli otrzymywano z buczyny. Wyroby sprzedawano również z dostawą, przypuszczalnie jednak uprzednio zmontowane (Thonet paczkował meble przeznaczone do montażu przez odbiorcę).¹

 

¹katalog Stalowe Meble „Thonet”, „Wschód” Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, 1933
²Zbiornik żywiecki – charakterystyka fizycznogeograficzna i znaczenie społeczno – gospodarcze, Beata Wistuba, Martyna A. Rzętała, Robert Machowski, Mariusz Rzętała, Polskie Towarzystwo Geograficzne – Oddział Katowicki, 2005
³historia zakładu w szukajwarchiwach.pl
⁴Grand hotel w Warszawie, Architektura 8/142 sierpień 1959, Stanisław Bieńkuński
⁵relacja fotograficzna z nieznanego czasopisma, A. Czerwiński
⁶katalog Meble w produkcji 1962, Zjednoczenie Przemysłu Meblarskiego w Poznaniu, 1962
⁷fotosy z planu filmu Rozwodów nie będzie, reż. Jerzy Stefan Stawiński, 1963
⁸fotosy z planu filmu Pies reż. Janusz Kondratiuk, 1973
⁹reportaż Warszawa w Moskwie, Polska Kronika Filmowa 30/1960, Warszawa, 1960

---

Kategoria: fotele

Styl: Thonet, art-deco

Rok produkcji: co najmniej 1959 – 1960

Data projektu: nie później niż 1959

Materiały: rury stalowe gięte i chromowane, wypełnienie tapicerskie, tkanina, drewno bukowe malowane na czarno i wykańczane politurą

Kraj: PRL

Projektant: 

Producent: Fabryka mebli stalowych FAMED w Zadzielu koło Żywca

Wykończenie: miedziowanie, niklowanie i chromowanie powierzchni stalowych, ebonizowane drewno w politurze

Połączenia: spaw

Wymiary [cm]: 

Zdjęcia: źródła w bibliografii